Շեքսպիրյան «լինե՞լ, թե՞ չլինել» հայտնի հարցադրումը «հի՞ն, թե՞ նոր տոնածառ» ձևափոխված տարբերակով սեպտեմբեր ամսից քննարկվում էր Գյումրու համայնքապետարանում, և վերջապես` միս ու արյուն ստացած ձևակերպումով, հայտնվեց նոյեմբերի 11-ի՝ քվորումի բացակայության պատճառով ավագանու չկայացած նիստի օրակարգում՝ հօգուտ հին տոնածառի: Գյումրի քաղաքի Վարդանանց հրապարակում տեղադրվող ամանորյա տոնածառի վերանորոգման, մոնտաժման և ապամոնտաժման, նոր զարդարանքների ձեռք բերման ու հին զարդարանքների վերանորոգման համար համայնքապետարանի աշխատակազմի բնակկոմունալ և շրջակա միջավայրի պահպանության բաժնի պետի ժամանակավոր պատոնակատար Անդրանիկ Չադրյանը դիմել էր 24 մլն դրամ հատկացնելու նպատակով:

Ըստ Անդրանիկ Չադրյանի 2025թ․-ի հոկտեմբերի 30-ի զեկուցագրի՝ պահանջվող 24 մլն դրամից 2 մլն դրամն անհրաժեշտ է հրապարակում տեղադրվող տոնածառի վերանորոգման, հրապարակում մոնտաժման և ապամոնտաժման համար, 18 մլն դրամը՝ նոր դեկորների և լույսերի ձեռք բերման, ձևավորման և տեղադրման համար, 4 մլն դրամը՝ Գյումրի համայնքին պատկանող, արդեն առկա հին դեկորների և լույսերի վերանորոգման և տեղադրման համար:

Նշված 4  մլն դրամն, ըստ զեկուցագրի, ուղղվելու է Երևանյան խճուղի, Ռուսթավելի, Շիրազի, Հակոբյան, Աբովյան, Ղորղանյան և Վարպետաց փողոցներում հին դեկորների և լույսերի վերանորոգման ու տեղադրման ծառայությանը: Նոր դեկորների և լույսերի ձեռք բերման և տեղադրման ծառայություն համար նախատեսված 18 մլն դրամը ուղղվելու է հետևյալ տարածքներին՝ Վարդանանց հրապարակ, Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցու տարածք, Շահումյան, Գայի, Արագածի փողոցներ, Մուշ-2 թաղամասի հրապարակ, Թատերական հրապարակ, Երևանյան խճուղի, Նժդեհի հրապարակ, Տերյան փողոց, Տերյան-Հաղթանակի պողոտայի խաչմերուկ, Հաղթանակի պողոտա, Ռիժկովի ճեմափողոց, Սայաթ-Նովա փողոց, Հայուհու հրապարակ, Կայարանամերձ հրապարակ, Տիգրան Մեծի փողոց, Նժդեհի փողոց, 50-ամյակ, Շառլ Ազնավուրի հրապարակ, Վազգեն Սարգսյան փողոց, Մ. Խորենացի փողոց, Պ. Սևակի փողոց, Շիրակացի փողոց, Մայր Հայաստան:

Զեկուցագրում առանձնացված չէ, թե որ տարածքներում ինչ տիպի զարդարանք է նախատեսված, նշված չէ, թե ինչ քանակի նոր լույսեր ու դեկոր է պետք գնել, և ինչ քանակի՝ վերանորոգել, ինչպես է հաշվարկվել հատկապես վերանորգման ծախսը(4 մլն դրամ): Հին տոնածառի վերանորոգման ծառայությունը կազմել է 700 հազար դրամ, տոնածառի մոնտաժման, ապամոնտաժման և հակահրդեհային նյութով մշակման աշխատանքները՝ 1 մլն 300 հազար դրամ: Հանձնաժողովում հարցի քննարկումն անցել է ձայների երկու կողմ, մեկ ձեռնպահ հարաբերակցությամբ: Ձեռնպահ քվեարկել էր հանձնաժողովի ՔՊ խմբակցության անդամ Գալյա Հայրապետյանը: Վերջինս «Հետք»-ին փոխանցեց, որ ինքն առաջարկել է անցյալ տարի դեկտեմբերին գնված տոնածառը դնել, ոչ թե գումար ծախսել հնի վերանորոգման ու նոր զարդարանք գնելու վրա: 

«Մենք արդեն երկրորդ անգամ է խնդիր ունենք բաժնի պետերի ներկայացրած նախագծերի հետ, քանի որ բացակայում է ֆինանսական միջոցներին կից բյուջեի մանրամասն բացվածքը, չկա գործողությունների հստակ նկարագրություն,- ասում է Գալյա Հայրապետյանը,- նման պրոբլեմ ունեցանք դեռ օգոստոսին՝ քաղաքի տոնակատարության բյուջեն քննարկելիս, բաժնի պետին առաջարկել էինք հետևողական լինել ծրագրերը ներկայացնելիս, այլապես կրկին մերժումներ կլինեն: Բայց նորից թերություններով էին ներկայացված ամանորյա տոնակատարությունները, իսկ տոնածառի հետ կապված ընդհանրապես անհասկանալի պատճառաբանություններ էին, թե բա՝ անցած տարվանը 15  մետր է, փոքր է, հրապարակին հարմար չէ: Բացի դրանից անհասկանալի էր, թե 18 մլն դրամի որքան զարդարանք, դեկոր, լույսեր պետք է գնվեն՝ ոչ մի հստակ թիվ չկար: Առաջարկ է եղել պարոն Չադրյանի բաժնին հստակ ներկայացնել, թե ինչ դիզայնով են պատկերացնում տեղադրվելիք տոնածառը, մանավանդ որ հինն են ուզում ռեստավրացիա անել»:

Նոր տոնածառը

Տոնածառային այս թնջուկը հասկանալու համար պետք է հետ գնանք առնվազն 25 տարով: «Հին»  կոչվող տոնածառը, որը ձեռք էր բերվել 2000թ․-ին, վնասվել էր 2015թ․-ի հունվարի 6-ին: Ուժեղ քամուց կոտրվել էր հիմնական սյունը, որի վրա հավաքվում էր տոնածառի կմախքային հատվածն, ու տեղադրվում սոճու բնական ճյուղերը: Գյումրեցիները տոնածառի շուռ գալն այդ ժամանակ համարեցին վատ նշան: Դեպքից 6 օր անց՝ հունվարի 12-ին, քաղաքը ցնցվեց Ավետիսյանների ընտանիքի սահմռկեցուցիչ կոտորածի լուրով: Հաջորդ տարվա համար «գնել նոր տոնածառ, թե ամեն դեպքում վերանորոգել հինն ու տուրք չտալ սնահավատությանը» բանավեճում հաղթեց՝ «հավելյալ գումար չկա» պատճառաբանությունը: «Ծուռ է, բայց կարևորը բնական է ու ամենաբարձրն է հանրապետությունում, համ էլ սիրուն է» որակումներով գյումրեցիք ու տեղական իշխանություններն իրենց մխիթարեցին ևս 9 տարի: 

2024թ․-ի սեպտեմբերի 10-ին նախկին քաղաքային իշխանություններն ու ավագանին որոշել էին համայնքի բյուջեից տրամադրել 68 մլն դրամ և գնել նոր տոնածառ, ևս 7 մլն դրամ էլ պիտի հատկացվեր հին դեկորների նորոգմանն ու նոր զարդարանքներ ձեռք բերելուն: Բյուջեից 75  մլն դրամ նոր տոնածառին հատկացնելու քայլն այն ժամանակ քաղաքապետի խորհրդական Լենա Ջիլավյանն արդարացրել էր նրանով, որ հինը ջարդոն է և անգամ վաճառքի ենթակա չէ: Սակայն, ինչպես հայտնի է, հին տոնածառը նորով փոխարինելու և 2025թ․-ը շքեղ դիմավորելու ծրագրերն իրականացնելու փոխարեն, «Բալասանյան դաշինքը» 2024թ․-ի հոկտեմբերին, առանց բացատրության, հեռացավ՝ քաղաքի ղեկավարումը թողնելով ինքնահոսի: Նոյեմբերին երկու նշանակում եղավ՝ Գյումրին ունեցավ համայնքի ղեկավարի ժամանակավոր պաշտոնակատար՝ ի դեմս Սարիկ Մինասյանի և նոր մարզպետ՝ ի դեմս Դավիթ Առուշանյանի: 

Որպեսզի, կառավարման ճգնաժամով պայմանավորված, քաղաքը չտուժի և կարողանա ամանորյա տոները դիմավորել զարդարված հրապարակով ու նոր տոնածառով, Կառավարության որոշմամբ մարզպետի աշխատակազմին այդ նպատակով հատկացվեց 20 մլն 100 հազար դրամ: Մարզպետ Դավիթ Առուշանյանը դեկտեմբերի 3-ին որոշում է կայացրեց Գյումրի համայնքի գլխավոր տոնածառի գնման, տեղադրմա և զարդարման համար, ինչպես նաև ամանորյա դեկորները նորով փոխարինելու, վերանորոգման աշխատանքները մեկ անձից գնման ձևով իրականացնելու վերաբերյալ:

Տոնածառը և խաղալիքներն անցած տարվա դեկտեմբերին ձեռք են բերվել «Արեգակ գրուպ» ԱՊԸ-ից՝ 11 մլն 909 հազար դրամով: Գնվել է արհեստական տոնածառ՝ կոնստրուկտիվ բազմակի օգտագործման համար նախատեսված, բարձրությունը՝ 15 մետր, իրանը՝ մետաղական: Տոնածառի փոխադրման, տոնածառի և խաղալիքների տեղադրման, ապամոնտաժման համար նույն ՍՊԸ-ի հետ կնքվել է պայմանագիր՝ 4 մլն 141 հազար դրամ արժեքով: 

Շիրակի մարզպետի աշխատակազմն ամանորյա դեկորները նորերով փոխարինելու և վերանորգման ծառայությունների համար պայմանագիր էր կնքել «Գյումրիի վերելակային տնտեսություն» ԲԲ ընկերության հետ, որի պայմանագրային արժեքը կազմել է 4 մլն 50 հազար դրամ: Ըստ այդ պայմանագրի՝ կատարվել են ամանորյա դեկորների նոր LED լույսերով փոխարինում և վերանորոգում հետևյալ փողոցներում ՝ Շիրազ, Ռուսթավելի, Ջիվանի, Վարպետաց, Ղորղանյան, Աբովյան, Հակոբյան: Ընդհանուր փոխվել է 173 դեկոր, գումարը կազմել է 980 հազար դրամ: Աբովյան ճեմափողոցում 7000 միավոր ոսկեգույն թափվող լույսերի համար ծախսվել է 413 հազար դրամ: 

Երևանյան խճուղում  ամանորյա դեկորների նոր LED լույսերով փոխարինման և վերանորոգման համար ծախսվել է 2 մլն 216 հազար դրամ: Մուշ թաղամասում ևս կատարվել  են լույսերի ու դեկորների թարմացման աշխատանքներ՝ ընդհանուր ծախսը 151 հազար 600 դրամ:  Անի թաղամասում նույն գործողությունների համար պահանջվել է 156 հազար 600 դրամ,  Կայարանամերձ հրապարակում՝ 132 հազար 800 դրամ: Նշված տարածքներում ամանորյա զարդարանքների վրա կատարած ծախսը կազմել է 4.050.000 դրամ:

Եթե համեմատենք 2024թ․-ի ամանորյա զարդարանքներին ուղղված ծախսերի ցուցակը 2025թ․-ի ցուցակի հետ, ապա հստակ երևում է, որ 11 անուն (փողոց, թաղամաս, հրապարակ) կրկնվում են, և առնվազն այդ տարածքները չպետք է ընդգրկվեին նոր ծախսային ցուցակի մեջ, որի իրականացման համար Գյումրու բնակկոմունալ և շրջակա միջավայրի պահպանության բաժնի պետը ավագանու հաստատմանն էր ներկայացրել 22 մլն դրամ: 

Հին տոնածառը

Ինչ վերաբերում է ամանորյա միջոցառումների համար համայնքապետարանի մշակույթի բաժնի ներկայացրած 9 մլն դրամին, ապա ըստ նախահաշվի 4 մլն դրամը նախատեսված է 2846 երեխայի համար ամանորյա պարկեր գնելու համար, 3 մլն դրամը՝ հրապարակի գլխավոր տոնածառի լույսերի վառման տոնական միջոցառման բեմական սարքավորումների վարձակալության, լուսաձայնային տեխնիկայի վարձակալության և սպասարկման համար, 1.500.000 դրամը` արտիստների և հաղորադավարի վարձատրություն, 500 հազար դրամ էլ ամանորյա տոնավաճառի կազմակերպման, չնախատեսված ծախսերի համար:

Քանի որ նոյեմբերի 11-ի ավագանու նիստը չկայացավ քվորումի բացակայության պատճառով, արտահեթ նիստի գումարման համար էլ դեռևս օր նշանակված չէ՝ կապված Կոմունիստական կուսակցության խմբակցության ավագանու անդամներից Արտյոմ Մկրտչյանի մանդատը վայր դնելու կապակցությամբ, ապա ամենայն հավանականությամբ, հանրությունն իր երեսփոխաններին մեկ դահլիճում հնարավորություն կունենա տեսնելու դեկտեմբերի սկզբին: Մրցութային եղանակով իրականացվող գործողությունների համար Գյումրու քաղաքապետարանն այս պարագայում զրկվում է արագ գործելու հնարավորությունից, քանի որ, ըստ հաստատված կարգի, քաղաքն ամբողջությամբ սկսում են զարդարել դեկտեմբերի 7-ից հետո և ավարտում մինչև դեկտեմբերի 20-ը: 

Այս ամենը հաշվի առնելով, ամենայն հավանականությամբ, Վարդանանց հրապարակում 2025թ․-ը գյումրեցիները կդիմավորեն անցած տարի գնված նոր տոնածառով, որի «կարճահասակ» լինելու համար ուրախացել էին հատկապես լուսանկարվողները, քանի որ հնի պարագայում լուսանկարների մեջ սովորաբար երևում էր միայն հենասյունը:

Գլխավոր լուսանկարը՝ Վազգեն Ասատրյանի