1994 թ. մայիսի 17-ին 9-ամյա Ալիկ Խառատյանը խաղում էր տան բակում։ Իրենից երկու տարով մեծ եղբայրը «ԴՇԿ» գնդացրի փամփուշտ էր բերել հարեւանի տնից։ Մանկական հետաքրքրասիրությամբ Ալիկը վերցրել էր փամփուշտն ու փորձել բացել։ Այն պայթել էր նրա ձեռքում, ինչից Ալիկը կորցրել էր ձախ ձեռքի դաստակն ու տեսողությունը։

«Այդ օրը փոխեց կյանքս։ Այն դեպի դժոխք գնաց»,- 31 տարի անց հիշում է Ալիկը։ Պատմում է, որ երբ եղբայրը հարեւանի տղայից վերցրել էր փամփուշտը, վերջինիս մայրը տեսել էր ու ասել, թե երեխա է, թող տանի, խաղա, բան չի լինի։ Դեպքի առթիվ քրեական գործ էր հարուցվել, բայց, ըստ զրուցակցիս, ոչ ոք մեղավոր չի ճանաչվել, գրել էին, թե իբր փողոցից է գտել փամփուշտը։ Մինչդեռ, ըստ Ալիկի, հարեւանի փեսան զինվորական էր, ու պարզ էր, թե ինչպես է փամփուշտը հայտնվել այնտեղ։

Սեպտեմբերի 26-ին Ալիկը 40 տարեկան կդառնա։ Նա իր պատմությունը բաժանում է երկու մասի՝ մինչեւ 1994-ի մայիսի 17-ն ու դրանից հետո։ Առաջին եւ երկրորդ դասարանները սովորել է Տավուշի մարզի Աչաջուր գյուղի միջնակարգ դպրոցում, իսկ դեպքից հետո ուսումը շարունակել է Երեւանի Նիկողայոս Տիգրանյանի անվան տեսողության խանգարումներ ունեցող երեխաների թիվ 14 հատուկ դպրոցում։ Ավարտել է բարձր առաջադիմությամբ ու ընդունվել ԵՊՀ Իջեւանի մասնաճյուղի պատմության եւ իրավունքի հիմունքներ բաժինը, որը գերազանցությամբ է ավարտել։

Տարիներ անց երեւանյան բակերից մեկի նստարանին նստած՝ Ալիկը հիշում է 1994 թ․ մայիսը։ Երբ հիվանդասենյակի պատուհանից արեւի շողն ընկնում էր պատին, նա դեռ կարողանում էր տեսնել լույսը։ Ասում է՝ եթե աջ աչքը 1 շաբաթվա ընթացքում վիրահատեին, լույսը կշարունակեր տեսնել։ Իսկ վիրահատությունն արել են դեպքից 1,5 ամիս անց։

«Գիտեք, ձեռքբերովի հաշմանդամությունը կարողանում ես հաղթահարել, բայց չես համակերպվում»,- նշում է Ալիկ Խառատյանը։

Համալսարանն ավարտելուց հետո աշխատանք է փնտրել, դիմել տարբեր գրասենյակներ ու պետական հիմնարկներ, գրանցվել զբաղվածության կենտրոնում, բայց սպասումն անօգուտ է եղել։ Ինքնուրույն սովորել է ձայնային մոնտաժ անել: Ընկերը ձայնագրման ստուդիայի համասեփականատեր էր։ Այնտեղ սկսել է գրքեր ձայնագրել, ընկերն էլ հաճախ պատվերներ ստանալիս աշխատանքով էր ապահովում։ Սակայն ստուդիան երկար չի աշխատել։ Այն վաճառել են, իսկ ընկերը մեկնել է Հայաստանից։

2001-ից մինչեւ 2025-ի օգոստոս Ալիկն ու մայրն ապրում էին բարեկամի` Իջեւանի տանը։ Ասում է՝ շնորհակալ են դրա համար, բայց բարեկամը գումարի խնդիր ունի եւ ստիպված է վաճառել բնակարանը։ Օգոստոսի 20-ից Ալիկն ու մայրը տեղափոխվել են Իջեւանում գտնվող վարձով բնակարան, վարձը 100 հազար դրամ է։ Ալիկն առաջին խմբի հաշմանդանություն ունի, մայրը՝ երկրորդ։ Միասին 76.500 դրամ են ստանում։ Բացի դրանից՝ նաեւ ընտանեկան նպաստ են ստանում՝ 20 հազար դրամ։ Սա է նրանց ամբողջ ընտանեկան բյուջեն, որով սնունդ, դեղորայք են գնում, կոմունալ ծախսերը վճարում։

Ալիկն ու մայրն ամեն օր չեն կարողանում տնից դուրս գալ, խանութ գնալ: Մոր առողջական խնդիրները շատացել են, իսկ որդուն ուղեկցող է պետք՝ տնից դուրս գալու համար: Նրան հաճախ ընկերներն են օգնում, եւ երբ խանութ են գնում, միանգամից 3 օրվա սնունդ են գնում:

Ալիկը զուսպ է: Նախընտրում է չխոսել կենցաղային դժվարությունների մասին: Ասում է՝ այս պահին ամենից շատ մտահոգվում է բնակարանի վարձի համար: Գրավոր դիմել է վարչապետի Փաշինյանին ու Տավուշի մարզպետ Ղալումյանին՝ խնդրելով ապահովել բնակարանով, ներկայացրել է նաեւ պրոթեզավորման ու ատամների բուժման հետ կապված խնդիրները:

«Ես կարող եմ առանց պրոթեզի ապրել, բայց նույնը չեմ կարող ասել տան մասին»,- պաշտոնյաներին ուղղված դիմում-նամակներում գրել է Ալիկը:

«Քանի որ չունեմ աշխատանք, գտնվում եմ սոցիալապես ծանր վիճակում: Պարոն Ղալումյան, գարնանը դիմել էի Ձեզ, որպեսզի աջակցեք ֆիանսնապես, որպեսզի կարողանամ մարել ձմեռվա ընթացքում կուտակած 170 հազար դրամ պարտքը եւ մնացածն օգտագործեմ ճանապարհածախս՝ Երեւանի պրոթեզարան այցելելու համար, պրոթեզի կաղապարը փոխելու եւ արագ մաշվող պարագաներ ստանալու համար, բայց տրամադրեցիք 30 հազար դրամ, որով կարողացա մարել միայն պարտքի մի մասը: Այս տարի լրանում է նաեւ պրոթեզի ժամկետը, պետք է այն փոխվի»,- մարզպետին ուղղված դիմում-նամակում գրել է Ալիկը:

Սեպտեմբերի 11-ին Տավուշի մարզպետի աշխատակազմի գլխավոր քարտուղարից ստացել է պատասխան: Հայտնել են, որ վարչապետին ուղղված դիմումն ուղարկվել է ՀՀ աշխատանքի եւ սոցիալական հարցերի նախարարություն եւ Տավուշի մարզպետի աշխատակազմ՝ քննարկման: Հավելել են, որ բնակարան ունենալու եւ պրոթեզավորման հետ կապված հարցերի պատասխանը կուղարկի նախարարություն:

Սոցիալական աջակցության վերաբերյալ էլ մարզպետի աշխատակազմից փոխանցել են, որ Ալիկին մշտապես դրամական աջակցություն է տրվում՝ հաճախ տարին երկու անգամ: «2025 թ. մեկ անգամ արդեն Ձեզ տրամադրվել է օգնություն 30 հազար դրամի չափով, մեկ անգամ էլ կտրվի 2025 թ. դեկտեմբերին»,- եզրափակել են Տավուշի մարզպետի աշխատակազմից:

Սեպտեմբերի 16-ին լրացել է Ալիկի պրոթեզավորման ժամկետը: Նա պետք է այցելի Երեւան եւ նոր պրոթեզ ստանա: 4 տարին մեկ պրոթեզը փոխվում է, իսկ ամեն տարի ստանում է պրոթեզի վերանորոգման պարագաներ: Երկու պրոթեզ է ստանում՝ շարժական եւ կոսմետիկ: Շարժականն էլեկտրական շարժիչով է աշխատում ու բացել-փակվելուց, ըստ Ալիկի, մաշվում է: Դա է նաեւ պատճառը, որ նա հաճախ չի դնում պրոթեզը:

Ասում է՝ սպորտային պրոթեզի կարիք ունի: Զրուցակիցս Կառավարությանն առաջարկում է վերանայել պրոթեզավորման կարգը եւ պրոթեզ ընտրելու հնարավորություն տալ:

Մեր հանդիպման օրը Ալիկը նաեւ արյան ընդհանուր անալիզ էր հանձնել: Ասում է՝ ինքնազգացողությունը վատացել է։ Նա նաեւ հարց է բարձրացնում հաշմանդամություն ուենցող անձանց համար Իջեւանում ատամնաբուժական ծառայության վերաբերյալ: «Ատամնաբուժական ծառայությունը պետպատվերով կա, բայց Իջեւանում չկա: Գումարը քիչ է երեւի, տենդեր չի լինում հայտարարել: Իջեւանում ատամնաբուժարանները չեն ուզում այդ գումարով մատուցել ծառայություն, իսկ Երեւանում շատ են ատամնաբուժարանները, էլի լինում են պետպատվերով աշխատողներ: Մարզերում խնդիր է»,- մանրամասնում է Ալիկը:

2019 թ. մարտին Ալիկն ընտրվել է «Հայաստանի կույրերի միավորում» հաշմանդամների ՀԿ-ի Իջեւանի կույրերի սկզբնական կազմակերպության նախագահ: Աշխատանքը հասարակական հիմունքներով է, չի վարձատրվում: Կազմակերպությունն ունի ավելի քան 1500 անդամ, բայց անհրաժեշտ ֆինանսական միջոցներ չունի՝ նրանց սոցիալական խնդիրները լուծելու համար:

Ալիկի օրն անցնում է համակարգչով ձայնային ծրագրերի ուսումնասիրությամբ, գրքեր ու օրենքներ կարդալով։ Հիմա էլ շարունակում է աշխատանք փնտրել։ Ասում է՝ եթե Երեւանում բնակարանով ապահովեն, մայրաքաղաքում հեշտությամբ կարող է աշխատանք գտնել: