Հարցազրույց ԱԺ ՀՀԿ խմբակցության ղեկավար Գալուստ Սահակյանի հետ

-Պարոն Սահակյան, ինչպե՞ս կձևակերպեք երկրում ստեղծված սոցիալ-տնտեսական վիճակը:

-Բազմապիսի և բազմաթիվ խնդիրներ կան, որոնք իրենց լուծումներ են պահանջում, և, կարծում եմ, որ դրա արդյունավետությանը կարող են նպաստել թե՛ քաղաքացիական շարժումները, թե՛ քաղաքական ուժերը՝ կապ չունի ընդդիմադիր, թե՛ իշխանամետ ուժեր են:

-Մասնավորապես, ի՞նչ խնդիրներ կառանձնացնեք:

-Մասնավորապես, բոլորս էլ գիտենք, որ մենք ունենք, էսպես ասած, սոցիալապես ծայրահեղ խավ, որը, բնականաբար, խոցելի է դարձնում ամբողջ հասարակությունը: Հասարակությունը՝ ի դեմս իշխանության, այդ բեռը պետք է վերցնի իր վրա, և կարծում եմ՝ բարեփոխումների էն ծրագիրը, որն այսօր իրականացնում են իշխանությունները, պետք է որոշակիորեն տեմպ հաղորդի:

-Ինչո՞ւ Հանրապետական կուսակցությունը չի կարողանում կանգնեցնել արտագաղթը կամ գոնե նվազեցնել:

-Արտագաղթի խնդիրները բազմաթիվ և բազմազան են: Եթե որոշակի շոշափելի գործ է կատարվում, այսօրվա քաղաքական ուժն է, որի արդյունավետության բնորոշումը կառավարության գործունեությունն է: Իսկ արտագաղթի խնդիրը շատ տարբեր պատճառներով կարող է լինել: Օրինակ, բազմաթիվ կրկնված պատճառներից զատ՝ ասում եմ հետևյալը, որ համայնքների խոշորացում պետք է տեղի ունենա, որովհետև ժամանակին հողը հանպատրաստից իբրև թե օտարեցին, տվեցին գյուղացուն, բայց տարիներ շարունակ անմշակ մնաց, հետո ստեղծվեց գյուղապետերի ինստիտուտը, հետո ամեն ընտրություններից հետո գյուղը մի քանի մասի էր բաժանվում՝ իմն ու քոնը հարաբերություններով, մարդիկ որոշակիորեն չկարողանացան դիմանալ այդ համակեցությանը, փորձում են տեղափոխվել այլ գյուղեր կամ Երևան, կամ Ռուստաստան: Սա էլ մի արատավոր երևույթ է, և ես կարծում եմ, որ գյուղերը պետք է անպայման խոշորացվեն, որպեսզի համայնքներն ուժեղանան: Համայնքների ուժեղացումը կնպաստի նրան, որ ոչ թե պետական դոտացիաների միջոցով համայնքը կկարողանա իրականացնել իր գործառույթները, այլ կկարողանա պահել ինքն իրեն:

Ամենադժվարը պետությունների ներսում արդարության ամրապնդումն է

-Դուք կարծում եք, որ համայնքների խոշորացմամբ արտագաղթը կարող եք կանգնեցնե՞լ:

-Բնականաբար, ազդեցություն կունենա: Հետո տրամաբանորեն միայն դա չէ, որ մարդիկ խեղճությունից ելնելով են արտագաղթում: Աշխարհը շատ մեծ է, և ես հիշում եմ՝ սովետական տարիներին ժամ առաջ մարդիկ մտածում էին տարբեր ափերում ապրելու մասին, առավել ևս մենք ունենք զորեղ սփյուռք, բարեկամական կապերի խնդիր կա, մարդիկ ոչ թե հայրենիքը կամ պետությունն են լքում, կամ իրենց ազգային ինքնությունը, այլ դաշտ է ստեղծվել, իհարկե, աշխարհի ողբերգության հետևանքով: Առավել ևս մինչև 1996 թ. խոշոր արտագաղթ տեղի ունեցավ. մոտավորապես 800 հազարից մի միլիոնի չափով: Հիմա այդ մարդիկ՝ 50-60 տոկոսը, բավականին բարեկեցիկ կյանք են ստեղծել տարբեր ափերում: Ունեն բարեկամներ այստեղ և, երկրի սոցիալական վիճակից ելնելով, փորձում են այլ ճանապարհով օգտակար լինել: Կա նաև հետևյալը, որը ժանտախտի պես մեր պետության մեջ կա, և հնարավորինս ամենառաջինը պետք է ձերբազատվել դրանից. արդարության գաղափարն է:

Ամենադժվարը պետությունների ներսում արդարության ամրապնդումն է: Այ, տեսեք, մարդիկ արդարության համար պայքարում են, վերջին հաշվով մի հանգուցակետի են հասնում, որոշակի դիրքեր են գրավում, մոռանում են, որ արդարության պայքարողներն իրենք են, հետո արդարության նոր պայքարողներ են ձևավորվում, այսինքն՝ խճանկարն այնպիսին է, որը յուրահատուկ է մեր նման պետություններին: Բացի դրանից՝ ճանապարհներ չունեցող պետությունը միշտ էլ խեղճություն է զգում տարբեր առիթներով: Հայն աշխարհում դեռևս ազատ չէ, նա չի կարող օգտվել, էսպես ասեմ, հարևան պետությունների այն հնարավորություններից, իր բարիքների սկզբնաղբյուրը նաև գտնել այնտեղ: Մենք պատերազմի հետևանքի ժողովուրդ ենք և պատերազմող ժողովուրդ ենք: Դրա կողքին էլ կան անարդարություններ, դատական համակարգը պետք է բարեփոխվի, մարդկային փոխհարաբերությունները կանոնավորվեն, եղբայրը եղբոր թշնամի չլինի, հարևանը հարևանի թշնամին չլինի:

Եգիպտական բուրգերը որ կառուցվեցին, բնականաբար, ժողովրդի շահերից չէր բխում…

-Պարոն Սահակյան, գյուղի դպրոցի ֆիզկուլտուրայի ուսուցիչը կենսաթոշակային կուտակային համակարգի ներդրման արդյունքում 60.000-ի փոխարեն ստանում է 52.000 դրամ: Մի առիթով ասել էիք, թե մարդիկ պիտի «էկոնոմիա» անեն: Հիմա ինչպե՞ս «էկոնոմիա» անի այդ երիտասարդը, ինչպե՞ս ապրի:

-Հիմնական բողոքարկողները ոչ թե ֆիզկուլտուրայի ուսուցիչներն են, որոնք 3000 դրամ կուտակային պիտի վճարեն, այլ ավելի բարձր աշխատավարձ ստացողները, որոնք մեծ փողեր են տալիս: Հասարակությունը, կարծում եմ, իր բացասական երևույթներով տարիներ հետո ավելի ցայտուն կդարձնի երկրի խոցելի տեղերը, եթե ապահոված չլինի: Ես Ձեզ ասեմ՝ մեծ բարեփոխումները միշտ պարտադիր են լինում: Օրինակ, եգիպտական բուրգերը որ կառուցվեցին, բնականաբար, ժողովրդի շահերից չէր բխում, որովհետև տանջամահ եղավ ամբողջ այդ հասարակությունը, բայց հիմա ամբողջ աշխարհը հիացած է այդ արժեքներով:

Նույնը նաև կուտակայինն է: Դա ժողովրդի հետագա անվտանգության համար է: Բացի դրանից՝ մենք չենք էլ քննարկում այդ մասին հիմա, և խորհուրդ կտայի, որ մյուսներն էլ այդպես վարվեն: Սովորաբար ցիվիլ երկրներում, երբ խնդիրը դատական ատյան է մտնում կամ առավել ևս դատական բարձր ատյան՝ Սահմանադրական դատարան, մարդիկ պիտի կարողանան սպասել ՍԴ-ի վճռին: Երբեմն ինձ հարցնում են՝ եթե ՍԴ-ն կասեցրեց… Պատասխանում եմ հետևյալը, որ տարիներ հետո ժողովուրդը, որ թոշակ չի ստանալու, ոչ թե ինձ կանիծի, այլ ՍԴ-ին կամ էն ուժերին, որոնք ըմբոստանում են: Պարզապես, մարդիկ չեն հավատում և իրավունք ունեն չհավատալու, որովհետև մենք մի միջավայրում ենք ապրում, որ այս տարիներին ունեցել ենք հավատի կորուստ և նաև անորոշ ենք կարդում մեր ապագան: Բայց դրա իրավունքը ես չունեմ, ես ասելով՝ իմ թիմը նկատի ունեմ, էդ պատասխանատվությունը վճռական քաղաքական թիմերը կարող են վերցնել իրենց վրա: Գալուստ Սահակյանը կարող է մտածել՝ 20 տարի հետո ինձ եսիմ ինչ է լինելու, ինչի՞ եմ ընկել սրա մեջ, էս ժողովուրդն էլ մտածում է, որ Գալուստ Սահակյանը բոբո է, թող էդպես անցներ, ես էլ կանցնեի, հետո մյուսը կգար:

Ծախսերը շատ էժան են, պարզապես ժողովուրդը փող չունի

-Պարոն Սահակյան, ներկա թոշակառուն ինչպե՞ս դեղ գնի, եթե գազի, էլեկտրաէներգիայի սակագները բարձր են, մյուս կողմից էլ ջուրն են ուզում 60 տոկոսով թանկացնել:

-Դրա համար պիտի բարձր թոշակ ստանա, այսինքն՝ ես կարծում եմ, որ 20 տարի հետո էլ էդ խնդիրը չի լինի: Մեզ մոտ ընդհանրապես կոմունիկացիոն նման տիպի ծախսերը շատ էժան են, պարզապես ժողովուրդը փող չունի: Այսինքն՝ ինչպես մինչև 95 թիվն էր, կարող ենք գազի մատակարարումը վերացնենք երկրում ու ասենք, որ լավ ենք ապրում: Եվ քանի որ ժողովրդի մոտ կասկածներ կան, որ էստեղ մի խարդախ պրոցես կա, շատ վճռական, քաղաքական ուժերի հետ ստեղծել ենք գազի այդ ամբողջ գործընթացներն ուսումնասիրող հանձնաժողով, և շատ արագությամբ աշխատում են: Էստեղ ոչ թե խնիդրը միայն էն է, որ թանկ է, չեն կարողանում վճարել, այլ ժողովուրդը մտածում է, թե կարող է ինչ-որ խարդախություն կա, էլի մեզանից է դուրս գալիս: Դրա համար հանձնաժողով է ստեղծված, և որպեսզի հավաստի լինի, յուրաքանչյուր էպիզոդ ստուգելուց մասնակից է դառնում մեկ թեկնածու իշխանական քաղաքական ուժից, մեկ թեկնածու՝ ընդդմիությունից, առավել ևս ես պիտի վստահեցնեմ, որ մենք ավելի ագրեսիվ ենք այդ հարցում:

Էս 4 քաղաքական ուժերին ստիպված մենք պիտի պահենք

-Մտավախություն չունե՞ք, որ քաղաքացիական շարժումները կարող են հեռացնել իշխանություններին:

-Եթե նեղ կուսակցական տրամաբանությամբ ուղղորդվենք, ոչ ազգային շահերով, իսկ ես կողմնակից եմ ազգային շահերին, իհարկե, կարծում եմ, խնդիրներ կլինեն: Երբեմն հարցնում են՝ չե՞ք վախենում, որ 4 քաղաքական ուժերը միավորվում են: Իմ պատասխանը հետևյալն է. ուժեղներից երբեք չեն վախենում, ուժեղներին կարող ես հարգել, իսկ թույլերին պիտի պահես: Հիմա էս 4 քաղաքական ուժերին ստիպված մենք պիտի պահենք: Ընդհանրապես կենդանական աշխարհում թույլը միշտ ամենավտանգավոր կենդանին է: Միշտ ասում են՝ առյուծն է թագավորը, բայց նապաստակն ինչ ասես չի անում: Դրա համար երբ անտառում գլխի են ընկնում, սկսում են հետապնդել նապաստակին:

Քաղաքացիական շարժումներից պիտի չվախենալ, որովհետև հասարակությունը պիտի մասնակից դառնա երկրի կառավարման պրոցեսներում: Ինչքան էլ իմ կամ մյուսի դուրը չգա, դրանք բնական գործընթացներ են, բայց դա էլ պիտի չափի մեջ լինի: Ասում են՝ բախումներ տեղի ունեցան ոստիկանի հետ. եթե կոպեկը շպրտում են ոստիկանի վրա կամ հրում են ոստիկանին, դառնում է ոստիկանի հետ բախումներ: Ես համամիտ եմ, որ այդ երիտասարդներն ամեն օր էդպես քայլեն, միտինգներ անեն, շարժումներ ստեղծեն ինչ-որ նպատակի համար, բայց հարձակվել-անպատվել իր տեսակին՝ արյան տեսակի մասին է խոսքը… Այսինքն՝ փողոցը չի նշանակում փողոցային վարքագիծ: Փողոցը նույն քաղաքական հարթակն է, ինչպես ընդհանրապես կա, մենք այդ մշակույթը դեռ պիտի ձևավորենք, բայց պիտի սկսվի, որ ձևավորվի: Կարծում եմ՝ տարիներ հետո նաև այդ շարժումները բաղկացուցիչ կլինեն պետության կառավարման գործին որպես մասնակիցներ: Մեզ մոտ հերոսանալը դարձել է օրվա խնդիր: Եթե ուզում ես հերոսանալ, մի հատ կուսակցություն ես բացում, քաղաքի փողոցներում մի տեղ հայհոյանքներ ես անում, մտնում ես կայքերի մեջ: Այսինքն՝ մեր ամեն 3 քաղաքացիներից 2-ը զբաղվում է քաղաքականությամբ, ով էլ աշխատանք չի ճարում, մամուլի օջախներն այնքան են շատացել, անպայման մամուլի աշխատող են դառնում, դրա համար այստեղ տուժում են և՛ հասարակությունը, և՛ մամուլը:

Եթե զգանք, որ մեզանից ավելի կարող ուժեր կան, ինքներս կգնանք

-Պարոն Սահակյան, ասում եք, որ մեր ժողովուրդը չի ըմբոստանա: Չե՞ք կարծում, որ նաև չարաշահում եք մարդկանց համբերությունը:

-Ես ոչ թե ասում եմ, որ ժողովուրդը չի ըմբոստանա, այլ ասում եմ՝ էն հիմքերը չկան, որ ժողովուրդն ըմբոստանա, և ովքեր մեզ մրցակից, հակառակորդ, թշնամի են համարում, թող միշտ մտածեն՝ եթե զգանք, որ մեզանից ավելի կարող ուժեր կան, իսկ մենք բոլորից լավը չենք, բայց դե հիմա մեզանից լավը չկա, մենք ինքներս կգնանք: Բայց քանի դեռ երկիրը խնդիրներ ունի և պատերազմական վիճակում է, նրանք, ովքեր ստեղծեցին պետությունը որպես դերակատարներ, նրանք էլ պիտի իշխանության մեջ լինեն և ուղղորդեն ժողովրդին: